بررسی سرولوژی و ملکولی لیشمانیوز جلدی و احشایی در سگهای شهرستان مشهد

لیشمانیوز به طیفی از بیماری ها اطلاق می شود که عامل آن گونه های مختلف لیشمانیا می باشد. این بیماری در شمار بیماری های مشترک انسان و حیوان قرار داشته و بسته به گونه ی انگل، به اشکال مختلف بالینی، از جمله ضایعات جلدی، جلدی- مخاطی و احشایی بروز می کند (44، 104). لیشمانیوز در 88 کشور (66 کشور در دنیای قدیم و 22 کشور در دنیای جدید) به صورت بومی وجود دارد. تقریباً 12 میلیون نفر آلوده به لیشمانیا هستند و 350 میلیون نفر نیز در خطر ابتلا به بیماری قرار دارند، سالانه 1 تا 5/1 میلیون بیمار جدید برای فرم جلدی بیماری و 500 هزار بیمار جدید برای فرم کشنده احشایی گزارش می شود (65). لیشمانیوز احشایی بیماری عفونی خطرناکی است که اگر سریع تشخیص و درمان نشود، میزان مرگ و میر بالایی در انسان خواهد داشت. لیشمانیوز احشایی در ایران از نوع مدیترانه-ای بوده و عامل آن لیشمانیا اینفانتوم، ناقل آن گونه هایی از پشه های خاکی جنس فلبوتوموس، و مخزن انگل، سگ و سگ سانان می باشد (65، 173). لیشمانیوز احشایی سگ، عفونت سیستمیک با علایم تب، کاهش وزن، بزرگ شدگی طحال و کبد، رنگ پریدگی غشاءهای مخاطی، خون ریزی از بینی، کم خونی و افزایش گلوبولین های خون می باشد. هم چنین ضایعات جلدی در بسیاری از سگ‎های آلوده دیده می شود (65، 173). تعداد قابل توجهی از سگ‎های آلوده به لیشمانیا اینفانتوم فاقد علایم بالینی هستند و این سگ‎ها می توانند منبع خطرناکی برای ابتلای انسان به لیشمانیوز باشند. تشخیص آنتی بادی های ضد لیشمانیا با استفاده از آزمون های سرولوژی مانند ایمونوفلورسانس غیر مستقیم ، الایزا وآزمون آگلوتیناسیون مستقیم روش هایی با حساسیت بالا برای تشخیص آلودگی در سگ‎ها می باشد که امکان شناسایی سگ‎های آلوده فاقد علایم بالینی را فراهم می کند. از بین روش های سرولوژی، آزمون ایمونوفلورسانس غیر مستقیم از حساسیت و ویژگی نزدیک 100 درصد برخوردار بوده و توسط سازمان جهانی سلامت حیوانات به عنوان آزمون سرولوژی استاندارد اعلام شده است (42، 64، 146). از سال 1319 که اولین بار توسط نلیگان لیشمانیوز سگ‎ها در ایران گزارش شد (124)، گزارش های بسیاری از مناطق مختلف ایران در رابطه با آلودگی سگ‎ها با این انگل ارائه شده است. شیوع سرمی آلودگی لیشمانیایی در سگ‎های مناطق مختلف ایران از 4/4 تا 6/21 درصد متغیر بوده و بیشترین میزان آلودگی از استان های شمال غرب کشور (اردبیل و آذربایجان شرقی) گزارش شده است (108). در شهر مشهد و مناطق اطرافی مثل: شاندیز و طرقبه، موارد متعددی از ابتلای بالینی سگ‎ها به لیشمانیوز مشاهده گردیده است (مشاهدات بالینی دامپزشکان). با توجه به این که بسیاری از سگ‎های آلوده به لیشمانیا اینفانتوم فاقد علایم بالینی هستند، می توان پیش بینی کرد که درصد قابل توجهی از سگ‎ها در شهر مشهد و مناطق اطرافی آلوده به انگل لیشمانیا باشند. برنامه ریزی های کلان بهداشتی در جهت کنترل و پیشگیری از لیشمانیوز در جمعیت انسانی بدون آگاهی از وضعیت انتشار موارد بالینی و تحت بالینی بیماری در جمعیت سگ‎های شهری امکان پذیر نیست. متولیان امور سلامت و بهداشت عمومی به ویژه در مناطق بومی لازم است با بررسی های سالانه در زمینه ی وضعیت آلودگی سگ‎ها به لیشمانیا، سگ‎های آلوده را حذف نمایند. در مطالعه ی حاضر با استفاده از آزمون های ایمونوفلورسانس غیر مستقیم و semi-nested pcr میزان شیوع آلودگی لیشمانیوز در سگ‎های مناطق مختلف مشهد تعیین گردید و هم چنین نسبت به تعیین گونه های لیشمانیا با استفاده از روش های ملکولی اقدام شد.